Deze website is bedoeld voor mensen in Nederland die meer willen weten over inflammatoire darmziekten. Woont u niet in Nederland? Selecteer dan de naam van uw land om de website voor inwoners van uw land te openen.
Deze website is bedoeld voor mensen in Nederland die meer willen weten over inflammatoire darmziekten. Woont u niet in Nederland? Selecteer dan de naam van uw land om de website voor inwoners van uw land te openen. Selecteer de naam van uw land

Gezond leven

Voeding

Gezond leven – gezond eten, voldoende bewegen en er zo min mogelijk ongezonde gewoontes op na houden – is natuurlijk voor iedereen het beste. Mensen met IBD kunnen door gezond te leven echter ook hun symptomen beter onder controle houden, en zich beter blijven voelen.

Mensen met IBD hebben vaak te maken met:

  • verminderde eetlust, doordat ze zich niet goed voelen, pijn hebben, misselijk zijn en/of last hebben van diarree;
  • gewichtsverlies, doordat ze last hebben van diarree en weinig zin in eten hebben;
  • een verstoorde opname van vocht, voedingsstoffen en elektrolyten (‘zouten’) in hun lijf, vanwege ontstekingen in de dunne darm en/of de dikke darm;
  • voedingsgerelateerde opvlammingen (dit geldt niet voor alle patiënten).

Een uitgebalanceerd voedingspatroon kan tekorten aan voedingsstoffen helpen voorkomen, vooral bij mensen met de ziekte van Crohn.

Het voedingspatroon zal nooit de oorzaak zijn van de aandoening IBD, maar wel kunnen bepaalde voedingsmiddelen een opvlamming uitlokken of de symptomen verergeren. Wat precies zulke ‘uitlokkende factoren’ zijn, kan per patiënt sterk verschillen. Ook is er niet een bepaald soort eten of drinken aan te wijzen dat bij alle mensen met colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn de symptomen verergert.

Daarom bestaat er ook geen ‘wonderdieet’ dat bij iedereen met IBD zal werken. Wel zal gezond eten over het algemeen helpen om IBD onder controle te houden en de gevolgen van een opvlamming te verminderen.

Bij een gezond voedingspatroon ligt de nadruk meer op wat u nog wel eet dan op wat u niet meer eet. Als u geen duidelijke verandering in uw symptomen opmerkt nadat u een bepaald voedingsmiddel van uw menu hebt geschrapt, kunt u proberen om dat voedingsmiddel weer toe te voegen.

Om in kaart te brengen welke voedingsmiddelen bij u symptomen en opvlammingen kunnen uitlokken, is het handig om een eetlogboekje bij te houden. Dan kunt u namelijk nagaan wat u voorafgaand aan uw symptomen gegeten had, en misschien verbanden leggen.

In algemene zin gelden voor mensen met colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn de onderstaande adviezen.

  • Eet verspreid over de dag steeds kleine beetjes. Dit doet u door uw eten voor de hele dag te verspreiden over 5 à 6 kleinere porties, en steeds om de 2 à 3 uur wat te eten. Dit werkt beter dan het eten van minder maar grotere porties. Door kleinere hoeveelheden tegelijk te eten, belast u uw spijsverteringsstelsel minder. Uw voeding wordt dan beter verteerd.
  • Eet minder vet. Vetten kunnen namelijk de peristaltiek (samentrekkingen) van de darmen verhogen, en daardoor pijnlijke krampen veroorzaken. U kunt de hoeveelheid vet die u binnenkrijgt beperken door minder olie, boter, harde vetten en margarine te gebruiken en bijvoorbeeld minder toetjes en koekjes (voor die met vulling) te eten.
  • Beperk het gebruik van enkelvoudige suikers. Deze suikers zitten in honing, toetjes, gebak en vruchtensap uit concentraat. Ze kunnen diarree veroorzaken of de kans daarop vergroten.
  • Gebruik minder of helemaal geen melk en andere zuivelproducten. Melk en andere zuivelproducten (zoals room, kaasproducten en, in mindere mate, volle of magere yoghurt) kunnen de symptomen van IBD namelijk verergeren. Tijdens een opvlamming moeten ze daarom worden vermeden. Daarna kunnen ze geleidelijk weer aan uw menu worden toegevoegd, afhankelijk van hoe goed u zuivelproducten verdraagt.
  • Vermijd kant-en-klaarmaaltijden en ander gemaksvoedsel.
  • Vermijd gekruid en pikant eten.
  • Vermijd kunstmatige zoetstoffen, en in het bijzonder sorbitol. Ze kunnen namelijk diarree veroorzaken of de kans daarop vergroten.
  • Vermijd noten en zaden.
  • Vermijd vette en in boter/olie gebakken of gefrituurde voedingsmiddelen. Deze kunnen namelijk winderigheid en diarree veroorzaken.
  • Beperk het gebruik van vezelrijke voedingsmiddelen, zoals verse groenten, vers fruit en volkorenproducten. Ze kunnen namelijk de symptomen verergeren (vooral als de darmen ontstoken zijn). Tijdens een opvlamming moet u geen havervlokken, cornflakes, peulvruchten, en vezelrijke groenten en vezelrijk fruit (in het bijzonder koolsoorten, spruitjes, citrusvruchten, pruimen, druiven en abrikozen) eten. Eet alleen groente en fruit dat geschild is, ontdaan is van de zaden of pitten, en is verhit (u mag bijvoorbeeld wel gestoofde appeltjes eten).
  • Eet alleen gare vezelrijke producten. Omdat ze zo gezond zijn, moet u groenten en fruit niet van uw menu schrappen. Wel is het belangrijk om ze eerst te garen, en ze dus niet rauw te eten.
  • Vermijd voedingsmiddelen die winderigheid kunnen veroorzaken, zoals bonen, koolsoorten, broccoli en cafeïne- of koolzuurhoudende dranken.

Als u merkt dat een bepaald voedingsmiddel voor problemen zorgt, moet u dat met uw zorgverlener of diëtist bespreken voordat u het definitief van uw menu schrapt. Misschien dat u een vitaminen- of mineralensupplement moet gaan gebruiken om een tekort aan noodzakelijke voedingsstoffen te voorkomen.

Verdere stappen:

  • bespreek met uw IBD-specialist of het zinvol voor u is om uw persoonlijke situatie eens door te nemen met een diëtist of voedingsdeskundige;
  • raadpleeg de richtlijnen op het gebied van gezond eten;
  • maak een boodschappenlijstje waarop u gezonde voedingsmiddelen noteert die u lekker lijken;
  • bespreek met de rest van uw gezin of uw huisgenoten hoe u uw voedingspatroon kunt veranderen.

Moet ik tijdens een opvlamming anders eten?

Tijdens een opvlamming kan het fijn zijn om uw darmen wat rust te gunnen door minder te eten. Dit kan echter betekenen dat u van bepaalde voedingsstoffen te weinig binnenkrijgt. Dit geldt in het bijzonder voor eiwitten, die uw lichaam juist goed kan gebruiken tijdens een ontsteking. Daarbij komt dat bepaalde geneesmiddelen (vooral steroïden) de eiwitstofwisseling kunnen verstoren. Het kan zijn dat uw eten beter verteerd wordt wanneer u het pureert.

Zodra uw opvlamming voorbij is, moet u nog 3-5 dagen uittrekken om de producten die u tijdelijk geschrapt had, een voor een weer aan uw menu toe te voegen.

Moet ik mijn eten op een bepaalde manier klaarmaken?

Om uw spijsverteringsstelsel zo min mogelijk te belasten, moet u alleen producten eten die licht verteerbaar zijn en verhit zijn geweest. Stoven, stomen, smoren of op middelhoog vuur grillen zijn allemaal goede manieren om uw eten klaar te maken. Bakken in olie of boter of frituren moet u zo min mogelijk doen.

Wat wordt precies verstaan onder ‘gezonde en gevarieerde voeding’?

Wat goede voeding betreft gelden voor mensen met IBD dezelfde uitgangspunten als voor de rest van de bevolking. Het is dus belangrijk dat u met uw voeding voldoende koolhydraten (aanwezig in o.a. aardappelen, pasta, rijst, brood, haver en maïs) en eiwitten (aanwezig in o.a. vlees, vis, melk, eieren en kaas) en niet te veel (met name dierlijk) vet binnenkrijgt. Als u daarnaast genoeg groente en fruit eet en voldoende drinkt, voorziet u uw lijf van de energie, vitaminen en sporenelementen die nodig zijn voor een goede gezondheid.

Mag ik nog melk drinken?

Er zijn mensen, ook mensen zonder IBD, die lactose niet goed kunnen verteren. Lactose is een suiker die in melk en veel melkproducten zit. Deze mensen kunnen lactose niet goed verdragen omdat ze onvoldoende lactase aanmaken. Lactase is een enzym dat helpt bij de vertering.

Als lactose niet goed verteerd wordt, kan dat krampen, buikpijn, winderigheid, diarree en een opgeblazen gevoel veroorzaken. Denkt u dat u lactose misschien niet goed verdraagt? Vraag dan of u een zogeheten ‘lactosetolerantietest’ kunt doen om te achterhalen of u een lactose-intolerantie hebt.

Als u colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn hebt, kunt u ook gewoon uitproberen of het verschil maakt als u minder zuivelproducten gebruikt. Als u vermoedt dat u lactose-intolerant bent, kunt u een lactasesupplement gebruiken om te zien of uw lichaam dan beter in staat is lactose te verteren.

Zuivelproducten bevatten belangrijke voedingsstoffen, met name calcium en eiwit. U moet ze daarom alleen van uw menu schrappen als het echt niet anders kan.

Heb ik extra vitaminen nodig?

Vooral voor mensen met de ziekte van Crohn kan het nodig zijn om een vitaminesupplement te gebruiken. Deze aandoening tast namelijk de dunne darm aan, en dat is precies de plek waar uw lichaam normaal gesproken de vitaminen uit uw voeding opneemt.

Vitamine B12 wordt opgenomen in het onderste deel van de dunne  darm (het ileum). Mensen met de ziekte van Crohn bij wie de dunne darm ontstoken is, kunnen soms niet genoeg vitamine B12 opnemen uit hun voeding. In dat geval zal vitamine B12 geïnjecteerd moeten worden.

Als u een vezelarm dieet volgt, krijgt u misschien te weinig binnen van bepaalde vitaminen die veel in fruit aanwezig zijn, zoals vitamine C. Het kan dan nodig zijn om een supplement te gebruiken.

Over het geheel genomen zal het voor de meeste mensen met IBD waarschijnlijk zinvol zijn om geregeld een multivitaminesupplement te gebruiken.

Als uw vertering verstoord is of als u aan uw darmen bent geopereerd, kan het nodig zijn om ook andere vitaminen als supplement in te nemen. Dit geldt vooral voor vitamine D, en dan met name voor mensen die in een land wonen waar de zon weinig schijnt. Ook kan in zulke gevallen een calciumsupplement nodig zijn. Gebruik van steroïden en ook simpelweg het hebben van de ziekte van Crohn zijn in verband gebracht met het dunner worden van de botten en osteoporose. Ook in zulke situaties is het daarom belangrijk dat mensen geen tekort aan calcium en vitamine D oplopen.

Over het algemeen hebben mensen met IBD geen tekort aan mineralen. Als de dunne darm ernstig is aangetast of als een groot deel van de darm operatief verwijderd is, kan het echter wel nodig zijn om supplementen met calcium, fosfor en magnesium te gebruiken. Toediening van ijzer kan gebruikt worden om bloedarmoede te behandelen. Wanneer dat via de mond gebeurt (door gebruik van staalpillen) zal de ontlasting een zwarte kleur krijgen. Soms lijkt het dan net alsof er sprake is van een darmbloeding.

Hoeveel moet ik drinken?

Omdat mensen met IBD vaak last hebben van diarree, bestaat er een kans op uitdroging en uiteindelijk ook nierproblemen. Bij uitdroging en zoutverlies zult u zich om te beginnen verzwakt gaan voelen. Als u vanwege de diarree meer vocht verliest dan u binnenkrijgt, kan vervolgens uw nierfunctie worden aangetast. Mensen met de ziekte van Crohn hebben bovendien een vergrote kans op nierstenen. Om deze redenen is het belangrijk dat mensen met IBD veel drinken. Dit geldt in het bijzonder bij warm weer, wanneer er via de huid veel vocht en zout verloren kan gaan.

Zijn er bepaalde supplementen die ik kan gebruiken?

Er zijn verschillende experimentele onderzoeken gedaan waarbij bekeken is of supplementen een gunstig effect hebben bij inflammatoire darmziekten. Hieronder staan enkele bevindingen.

  • Vis- of lijnzaadolie, als onderdeel van de voeding of gegeven als supplement, bleek te helpen bij het bestrijden van ontstekingen bij IBD.
  • Meervoudige koolhydraten (zoals in psyllium) die niet in de dunne darm worden verteerd, zetten wellicht de bacteriën in de dikke darm ertoe aan om vetzuren met korte ketens aan te maken.
  • Deze vetzuren ondersteunen het zelfherstellend vermogen van het slijmvlies (de binnenbekleding) van de dikke darm.
  • Van L-glutamaat wordt aangenomen dat het de binnenbekleding van de dunne darm voedt, en in een vroeg stadium van de ziekte van Crohn het herstel ervan kan ondersteunen.
  • Gebruik van probiotica (zoals producten met Lactobacillus-bacteriën, en yoghurt met levende bacterieculturen), wat neerkomt op het toedienen van ‘goede’ bacteriën, kan wellicht helpen om het bacteriologisch evenwicht (de microflora) in de darmen te herstellen. Yoghurt met levende bacteriën kan het herstel van de darmen heel goed ondersteunen.

Er is nog veel verder onderzoek nodig om in beeld te brengen hoe dit soort toevoegingen mensen met colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn zouden kunnen helpen.

Onderzoek of het gebruik van bepaalde mineralen (selenium, calcium), vitaminen (foliumzuur) en geneesmiddelen (mesalazine) zich hier goed voor te lenen) het risico op dikkedarmkanker kunnen verlagen is nog volop gaande. Hierover zal meer informatie verschijnen wanneer de bevindingen van nieuwe wetenschappelijke onderzoeken bekend worden gemaakt.

Lichaamsbeweging

Tijdens een opvlamming van uw colitis ulcerosa of ziekte van Crohn hebt u misschien helemaal geen zin om aan lichaamsbeweging te doen. Gebruik uw klachten echter niet als een excuus om niet te bewegen.

Actief blijven is namelijk goed voor zowel uw mentale als uw lichamelijke gezondheid. Een van de mogelijke complicaties van IBD is osteoporose, een aandoening waarbij de botten zwak en breekbaar worden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat lichaamsbeweging de botaanmaak bevordert en osteoporose helpt voorkomen. U hoeft niet bang te zijn dat u zichzelf zult overbelasten puur omdat u IBD hebt. U zult zelf namelijk best goed aanvoelen wat voor activiteiten u wel en niet aankunt.

Denk eraan:

  • u hoeft helemaal niet intensief te sporten om er baat bij te hebben;
  • minder intensieve activiteiten (die u veelal in de buurt van een toilet kunt doen) zijn bijvoorbeeld spierversterkende en rekoefeningen, wandelen, zwemmen, fietsen en golfen;
  • het kan helemaal geen kwaad om geregeld wat intensiever te sporten als u zich goed voelt. Er zijn zelfs topsporters met IBD, en zij laten zich er niet van weerhouden om op het hoogste niveau aan wedstrijden mee te doen.

BEOORDEEL DEZE PAGINA

1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars Gemiddeld: 5.00 (3 stemmen)

Feedback